kurt tank
kürt takım elbise
kurt sütü ne işe yarar
kurt sütü içilir mi
kurt sütü fiyatı

kürt tarihi ne demek?

Kürt tarihi, Kuzeybatı İran, Kuzey ve Orta Zagroslar ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin bir bölümünde var olmuş, bu topraklarda varlığını sürdürmüş ve kendi milli ve kültürel kimliklerini burada oluşturmuş Kürtlerin ortak tarihidir. Kürtler İranî bir halk olduklarından dolayı diğer İranî halklarla (Farslar, Peştunlar, Afganlar, Tacikler, Lurlar, Beluçlar, Osetler, Talışlar, Soğdlar vs.) birlikte devlet kurmuş ve onlarla birlikte yaşamışlardır.

Erken dönem

Medler

Medler (Medce: Māda, Yunanca: Μῆδοι, İbranice: מָדַי, Asurice: Kur Mada, Manda) Medler İran'ın kuzeybatı bölgesinde ve Zagros dağlarında yaşamış başta erken dönem olmak üzere birçok dönemde çeşitli Tarihçilerce Kürtlerin Ataları olarak ele alınmış12345678 İrani halk, Nitekim 2000'li yılların başından beridir, ağırlıkla iskeletler üzerine yapılan DNA araştırmaları olmak üzere, Paleo/Arkeo genetik kanıtların buluntularına dayalı araştırmalar sonucunda, Medlerin, Proto-Kürt oldukları bilimsel bir görüş olarak sunulmuştur.91011 Medlerin Bölgeye tam olarak hakim olması, Kral Siyaksares döneminde olmuştur. Siyaksares çeşitli Med klanları ile ittifak yapmış, Karmaşık savaşan orduyu, düzene sokmuş ve bir fetih hareketine başlamıştır, Siyaksares Medler'in en büyük arzusu olan Asur'u yenmeyi istiyordu. Çünkü Asur devleti Med halkına eziyet etmişti, MÖ 612 yılında Medler Ninova'yı kuşatmış ve Asur imparatorluğu'nu yıkmıştı. Bin yıllık Asur hegamonyasi biterek Mezopotamya'da bir devir kapanmıştı.12 Kral Siyaksares, fetihlere devam ederek Mezopotamya, Anadolu, Kafkasya ve İran coğrafyasına egemen olmuştu. Tarihçi Herodot'un aktardıklarına göre Medler, eski dönemlerde diğer halklar tarafından Aryanlar olarak13 adlandırılmıştır. Medler yine kendileriyle aynı dönemde var olmuş, Lidyalılar ve Babillerle rekabet edip savaşmışlardır. Medler İskit akınları ile karşı karşıya kalmıştır. İskitler tüm Asya'yı istila etmişler, Medler için büyük tehlike arz etmişlerdir. Ancak bir gece Med Kralı Siyaksares, İskitler'i yemeğe davet etmiş ve onları sarhoş edip kılıçtan geçirmiştir. Bu olaydan sonra Medler, Siyaksares önderliğinde tekrar Asya'ya hükmedip, antik çağin en büyük imparatorluğu haline geldi.1415

Çeşitli Tarihçilerce Medlerin, Kürt etnogenezi için bir başlangıç ​​noktası olduğuna inanılmaktadır, Medler ve Kürtler arasındaki bağı gösteren ilk tarihi belge, Kâr-nâme'de yer almaktadır, I. Erdeşîr'i Papakan (MÖ. 242) Kürtler'le yapmış olduğu savaşta, Kürt Kralından, Kürt Med Kralı diye bahsetmektedir.161718

Orta Çağ'da, Bazı Tarihçiler, Kürtler ile yapmış oldukları savaşları Med işgali olarak yorumlamıştır.192021 18. ve 19. Yüzyıllarda Birçok Tarihçi ve Seyyah, Medleri Kürtlerin atası olarak ele almıştır.222324 15. yüzyılda 7 dilde yazılmış kutsal bir metinde Kürtçe olan ancak Medce yazıldığı ifadesi yer alan bir Dua bulunmaktadır.2526 İran Dillerinde uzman olan dilbilimci David Neil MacKenzie, Shanidze ve H. W. Bailey gibi bazı Bilim Adamları metni incelemiş ve metnin Kürtçe olduğunu söylemişlerdir.27

Rus tarihçi ve dilbilimci Vladimir Minorski Medler'in modern Kürtlerin ataları olduğunu söylemiştir. MÖ 8. yüzyılda bölgeyi işgal eden Medlerin dilsel olarak Kürtlere benzediğini'de belirtir. İran Araştırmaları profesörü Gernot Windfuhr, Kürt dillerini Medcenin alt katmanları olarak temellendirmiştir.28

California Üniversitesi'nde tarih profesörlüğü yapmış Wadie Jwaideh: "Kürt halkının tanınmış atalarından biri olan Med İmparatorluğu, Kürtlerin Ataları tarafından kurulduğu söylenebilecek harika, nasyonal olan bir devletti."29

Tanah'ın Yeremya bölümünde Tanrının Med krallarını Babil'i yok etmek için görevlendirdiği yazmaktadır.30

Aryanlar/Ariler

Ari ırkı (M.Ö 2000-3000) yıllarında Ren nehrinden Etil nehrine kadar uzanan geniş sahalarda, daha sonra dünya tarihinde büyük rol oynayacak olan Hint-Avrupa dilleri konuşan, Arî toplulukları yaşıyordu. Bu topluluklar bugün Sanskritçe, Latince, Kürtçe, Farsça, İngilizce, Fransızca ve Almanca gibi dillerin henüz birbirinden ayrılmadan önce ari, aryan veya Hint-Avrupa dili adı verilen bir dilin lehçelerinin konuşuyorlardı, Antik İran halkları, Avesta’da kendilerini tanımlamak için bu etnik tanımı kullandılar.31 Günümüzde İran adının Aryan sözcüğünden türediği ileri sürülür. Aryan Sanskritçe'de "asil" veya "onurlu" anlamındaki "Ārya" kelimesinden türetilmiş bir sözcüktür.32

Yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda; Veriler, hala yoğun nüfuslarıyla Hurri-Mitani topraklarında yaşayan (“Çok Parçalı Kürtçe”yi konuşan) Kürtlerin Avrasya’daki Aryan atalarına etno-genetik açıdan en yüksek yüzdelerle benzemektedirler. Bu kavrandığında, Güney Rusya’dan göç eden (askeri açıdan örgütlü olan) Aryan kabilelerinin en erken (M.Ö 2240) yıllarında antik Anadolu’da ve Hurri-Mitani bölgelerindeki dilbilim bağlamındaki Hint-Avrupalılaşma süreçlerine de karıştıkları ve Kürtlerin (“Çok Parçalı Kürtçe” konuşanların) atalarının da bu süreçte rol aldıkları anlaşılır.333435

Gutiler

Gutiler (Guti, Qurti) Zagros Dağlarında yaşayan ve Kürtlerin ön atalarını teşkil ederek, etnogenezine katkıda bulunmuş antik halk.36373839 Gutiler hakkında Sümerler, Babiller ve uzun yıllar sonra Asurlular birbirleriyle çelişmeden, Zagros dağlarının Orta ve Kuzey bölgelerinde Guti ya da Qurti adında halkın yaşadiği ve ülkelerine de Gu-ti-um dendiğini yazmışlardır.40 Sümerler (MÖ 3. binyıl), Babiller (MÖ 2. binyıl), Asurlular (MÖ 1. binyıl) bu bilgiyi kayda geçmişledir. Gutiler (Sümerce: Gu-ti-um)41 MÖ 3. binyılda Akkad İmparatorluğunu yıktılar (MÖ 2154 yılı). Ardından Zagros Dağlarından inerek Kuzey Mezopotamyada birkaç kuşak Sümer Hanedanliğina krallık yaptılar. Sümer tabletlerinde Gutiler'in, Zagros dağlarında yaşayan (Babil içinde Elam'ın kuzeyinde günümüz Irak ve İran'ın kesiştiği yerde) barbar bir halk oldukları yazılmıştır. Gutiler, Akkad'ı yıktıktan sonra Sümerliler'e hükmediyorlar ve bu sebeple Sümerler tarafından Sümer Kralları Listesi'ne yazılıyorlar.42 Uruk'ta vali olan ve daha sonra Gutiler'e karşı isyan başlatan Utu-Hengal tarafından son Guti kralı Tirigan mağlup edilerek Guti hükümdarlığına son veriliyor. İncil bilimcilerine göre Guti halkı Tanah'ta "Koa" ('Qoa**)** olarak geçiyor. Hezekiel Kitabı'nda ise "Koa" Kenan'ın düşmanı olarak geçmektedir.43

Lullubiler

Lullubiler veya Lulular MÖ 3 bin yıllarında yazılı kaynaklara geçmiş İran'da kalan Zagros dağlarında yaşayan, günümüz Kürtleri'ni oluşturan Ön atalardan biri olduğu Paleo-Arkeolojik ve Dna araştırmaları sonucu bilimsel olarak açıklanan, Bilim adamları ve Tarihçiler tarafından kabul edilen4445464748 antik Halk. Akkad, Babil ve Asurlular yazıtlarında Guti, Lullubi ve Subartu isimlerini kullanırken en az iki tanesini beraber kullanmışlardır, bu halkların akraba olduğu bilinmektedir.

Hurri-Mittani

Mitanniler, MÖ 1500 ile MÖ 1200 yılları arasında Anadolu'da hüküm sürmüş bir devlettir. Mitannilerin MÖ 1600 yıllarında Hurri bölgelerine göç etmiştir. Bazı Hurri kabileleri, Mitanni egemenliğini kabul ederek onların yeni bir devlet kurmalarına yardım etmiştir. Mitanniler, Hititler'in yıkılışından sonra bölgesel bir güç oldu.49

Mitanniler, Kizzuvatna dışında yaşayan Hurrilerin önemli bir kısmını hakimiyeti altına alarak, toprakları bugünkü Kerkük bölgesinden Akdeniz'e kadar uzanan bir devlet kurmuşlardı. Hurri-Mitanni Devleti'nin nüfusunun çoğunluğunu Hurriler oluşturmaktaydı.50

Aryan olan Mitanniler, Hurrileri dilsel açıdan Hint-Avrupalılaştırmıştır. Bu kavrandığında DNA araştırmaları ve Paleo-Arkeolojik bir dizi bilimsel çalışma sonucunda; hala Hurri-Mitani topraklarında yaşayan Kürtlerin Aryan(R1a1) atalarına etno-genetik açıdan en yüksek yüzdelerle benzedikleri belirtilmiştir.51

Rusya’dan göç eden, Aryan (Mittani) ataların Hurri bölgelerindeki dilbilim bağlamındaki Hint-Avrupalılaşma süreçlerine de rol aldıkları ve Kürtlerin atalarının da bu süreçte bulunduğu anlaşılır.52

Karduya

Karduya ve Karduklar'ın Kürtlerin ataları olduğu ve etnogenezine katkıda bulunduğu yönünde Bilimsel ve Paleo arkeolojik çalışmalar bulunmaktadır.535455 Ksenophon'un Anabasis kitabında Karduya bölgesinden bahsedilmiştir.56 Ksenophon eve dönüş yolunda Karduklarla karşılaştıklarını söylüyor. Bu halkın dağlarda oturduklarını, çok savaşçı olduklarını ve krala bağımlı olmadıklarını öğreniyor, Ksenophon Kardukları barbar olarak tanımlıyor ve nasıl savaştıklarıyla ilgili şu bilgileri veriyor:57

Bazen de, yükseklere tırmananlar inerlerken Barbarlardan zarar görüyorlardı; çünkü Barbarlar öyle ayağına tez insanlardı ki, çok yakından kaçsalar bile kurtuluyorlar üstelik bir yay ve sapandan başka silah taşımıyorlardı. Ok atmada çok ustaydılar. Yaylarının uzunluğu dört beş ayaktan, oklarının ki ise üç ayaktan daha fazlaydı. Oklarını sol ayaklarıyla yayın aşağı kısmına basıp kirişi kendilerine doğru çekerek fırlatıyorlardı. Okları, kalkanları ve zırhları deliyordu.

Kırtiler

Kırtiler (Kürtçe: Kirtî, Yunanca: Kýrtioi, Latince: Cyrtii) Medya'nın, İran'da kalan topraklarında yerleşik olmuş Med kabilesi, Son bilimsel araştırmalar (Paleo-Arkeolojik)58 isim benzerliği ve coğrafi yakınlıklar nedeniyle Kürtlerin atalarından olabileceği,Tarihçi ve Bilim adamları tarafından düşünülen topluluktur.5960

Kayusiler

Krallık, Kayus ailesi tarafından kuruldu ve yönetildi. Krallık bu yerel kralın ismini taşımaktadır ve krallığın adı Kavusakan yani Kayusun Evi anlamına gelir. Mehrdad Izady Kayusların Kürt olduğunu iddia etse de bazı bilim adamları o dönemde Kürt kelimesinin etnik bir kimliği vurgulamadığını ve terimsel bir sözcük olduğunu söylemektedirler Kürtlerin atası olma ihtimalı azdır ve fazla üstünde durulmaz.

İslami Dönem

Kürtler İslamiyet’in doğuşu yıllarında Bizans İmparatorluğu ve resmî dini Zerdüştlük olan Sasani İmparatorluğu arasında parçalanmış durumdaydılar.

Kürtlerin kitlesel olarak İslamiyet'le tanışmaları Halife Ömer döneminde olmuştur.6162

İslam ordusu hicretin 18. yılında Kürdistan coğrafyasını fethetmesiyle çok azı hariç Kürtlerin büyük bir kısmı İslamiyeti kabul edip Müslüman olmuşlardır.6364

İslam sonrası kurulan Kürt Devletleri ve Hanedanlıkları

Modern dönem

Kürtlerin 20. yüzyılda kurdukları de facto devletler kısa süre içinde yıkılmıştır.

20. yüzyılda kurulan Kürt devletleri;

Günümüz

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: kürt tarihi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

  1. ↩
  2. ↩
  3. ↩
  4. ↩
  5. ↩
  6. ↩
  7. ↩
  8. ↩
  9. ↩
  10. ↩
  11. ↩
  12. ↩
  13. ↩
  14. ↩
  15. ↩
  16. ↩
  17. ↩
  18. ↩
  19. ↩
  20. ↩
  21. ↩
  22. ↩
  23. ↩
  24. ↩
  25. ↩
  26. ↩
  27. ↩
  28. ↩
  29. ↩
  30. ↩
  31. ↩

  32. Dictionary.com|erişimtarihi=15 Nisan 2021|dil=İngilizce|çalışma=www.dictionary.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210415192601/https://www.dictionary.com/browse/aryan|arşivtarihi=15 Nisan 2021|ölüurl=hayır}} ↩

  33. ↩

  34. 2147-5679. S-101 ↩

  35. ↩
  36. ↩
  37. ↩
  38. ↩
  39. ↩

  40. Egon von Eickstadt,Türkler Kürtler İranlılar,sayfa 57 ↩

  41. Sumer King List (ETCSL. The Sumerian King List. Accessed 19 Dec 2010.) ↩

  42. Eller, Jack David. Kürt tarihi ve Kürt kimliği. sayfa 153 ↩

  43. -See, for example, J. D. Douglas & Merrill C. Tenney, 2011, Zondervan Illustrated Bible Dictionary (3rd ed.), HarperCollins, p.

    ↩
  44. ↩
  45. ↩
  46. ↩
  47. ↩
  48. ↩
  49. ↩
  50. ↩
  51. ↩
  52. ↩
  53. ↩
  54. ↩
  55. ↩

  56. Wadie Jwaideh, The Kurdish national movement : its origins and development, Syracuse Univ. Press, 2006, ISBN 081-563-093-X, s.12 ↩

  57. ↩
  58. ↩

  59. Articles | erişimtarihi = 15 Şubat 2021 | tarih = 29 Nisan 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210309022952/https://web.archive.org/web/20110429175533/http://www.iranicaonline.org/articles/cyrtians-gk | arşivtarihi = 9 Mart 2021 | ölüurl = }} ↩

  60. ↩

  61. Biçer, “ İslam Tarihi Kitaplarında Kürtler Hakkındaki Rivayetler”, sh. 78 ↩

  62. ↩

  63. Adnan Demircan, Kürtler (Toplum, Din ) s. 209 ↩

  64. ↩
  65. ↩
  66. ↩
  67. ↩
  68. ↩

  69. M. Th. Houtsma, 1993, E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936 - p. 1137, Brill ↩

  70. ↩
  71. ↩

  72. Shaddadids, C.E. Bosworth, The Encyclopedia of Islam, Cilt 9, sayfa 170 ↩

  73. Seref Han Bitlisi, Serefname, Revvadi Kürtleri ↩

  74. TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 35,  sayfa: 36 ↩

  75. https://books.google.fr/books?id=DoNSXwb8D9EC&pg=PA117&hl=tr#v=onepage&q&f=false ↩

  76. Pezeshk, Manouchehr; Negahban, Farzin (2008). "ʿAnnāzids". In Madelung, Wilferd; Daftary, Farhad (eds.). Encyclopaedia Islamica Online. Brill, "...a Kurdish dynasty who ruled over parts of western Persia and the eastern lands of Iraq from the end of the 4th/10th century to the beginning of the 6th/12th century." ↩

  77. Aḥmad, K. M. (1985). "ʿANNAZIDS". Encyclopædia Iranica*.* Vol. II, Fasc. 1, pp. 97-98. ↩

  78. Abdurrahim Tufanboz, *Mervaniler *, İslam Ansiklopedisi, 29.Cilt s.230-232 ↩

  79. "Stefan Heidemann: A New Ruler of the Marwanid Emirate in 401/1010 and Further Considerati­ons on the Legitimizing Power of Regicide. In: Aram 9-10 (1997-8), ss. 599-615 ↩

  80. ↩
  81. ↩
  82. ↩
  83. ↩
  84. ↩
  85. ↩
  86. ↩
  87. ↩
  88. ↩
  89. ↩
  90. ↩
  91. ↩
  92. ↩
  93. ↩

  94. s 110 ↩

  95. ↩
  96. ↩
  97. ↩
  98. ↩
  99. ↩
  100. ↩
  101. ↩
  102. ↩
  103. ↩
  104. ↩
  105. ↩
  106. ↩
  107. ↩
  108. ↩
  109. ↩
  110. ↩
  111. ↩
  112. ↩
  113. ↩
  114. ↩
  115. ↩
  116. ↩
  117. ↩
  118. ↩
  119. ↩
  120. ↩
  121. ↩
  122. ↩
  123. ↩
  124. ↩
  125. ↩
  126. ↩
  127. ↩
  128. ↩
  129. ↩
  130. ↩
  131. ↩
  132. ↩
  133. ↩
  134. ↩
  135. ↩
  136. ↩
  137. ↩
  138. ↩
  139. ↩
  140. ↩
  141. ↩

  142. s 321 ↩

  143. ↩
  144. ↩
  145. ↩
  146. ↩
  147. ↩

  148. s 236-244 ↩

  149. ↩
  150. ↩

  151. S 274-278 ↩

  152. s 368-372 ↩

  153. ↩
  154. ↩
  155. ↩
  156. ↩
  157. ↩
  158. ↩
  159. ↩
  160. ↩
  161. ↩
  162. ↩
  163. ↩
  164. ↩

Kategoriler

kürt teali cemiyeti
kürt telekom
kürtten evliya koyma avluya
kürtten evliya koyma avluya yavuz sultan selim
kürtten olmaz evliya
kurttırnağı
kürt travesti
kurt tucholsky
kurtuba cami
kurtuba camii
kurtuba emirliği
kürt uberi
kurtubî
kürtül
kürtüllü